Музика и храна – поблиÑки една до друга отколку што Ñе чини на прва
Можеби за некого овие два збора навидум немаат никаква релација поÑтавени еден до друг; можеби за тие како мене овие два поими и те како кројат Ñимболички Ð¾Ð´Ð½Ð¾Ñ Ð¸ заемно не Ñе иÑклучуваат,
но едно е Ñигурно, врÑките и одноÑите помеѓу храната и музиката можат да Ñе Ñогледаат од повеќе аÑпекти, и тие не Ñе некоја нововременÑка измиÑлица која ги тера тинејџерите преку агреÑивен маркетинг кој кориÑти Ñлики од различно подготвена храна да Ñимнуваат од интернет Ñекакви музички апликации, иако ова Ñе Ñлучува; туку е Ð¾Ð´Ð½Ð¾Ñ Ð¿Ñ€ÐµÐºÑƒ кој креативните умови на човештвото изнаоѓале начин како да го протоклуваат Ñветот што ги опкружува.
Секако, кога првпат ја диÑкутиравме оваа тема, веднаш ми падна на памет фактот колку тоа музика и текÑÑ‚ е напишано на воÑпевањето на храната, колку многу јазични изрази и разноразни идиоми имаат значење врзано Ñо храна, колку многу, овие две активноÑти Ñе поÑтојано приÑутни во нашите животи, и колку Ñе тие во Ñуштина Ñе нераÑкинливо поврзани. Во минатиот број пишувавме за пÑихологијата и прехрамбените навики, а темата на овој број некако природно Ñи ,,легна’’ на оваа. Секако, треба да Ñе напомене дека готвачите Ñлушаат музика за инÑпирација, а композиторите чеÑто знаат да најдат креативен поттик, токму во некое Ñпецијално јадење.
Инаку храната, хронолошки Ñе воÑпева и цени најверојатно од почетоците за земјоделÑтвото, кога ритуалите и целокупните уметнички перформанÑи во времиња кои никој не ги памети, токму преку годишните времиња и нивната поврзаноÑÑ‚ Ñо род, Ñе глорифицирал животот, но Ñе обезбедувал и опÑтанокот. ДенеÑ, во Ñвет на брза комуникација, ќе наидете на многу Ñајтови кои нудат увид во овие релации: од Ñајтови кои продаваат музички гаџети во облик на Ñендвичи, банани и резанки лубеници, до целокупен ÑпиÑок на оперÑки дела во кои главното дејÑтво Ñе наговеÑтува или акцентира преку Ñцена Ñо храна - па некој Ñеднал и ÑоÑтавил иÑцрпна лиÑта од овие; до разно разни форуми на кои луѓето диÑкутираат за тоа што претÑтавува за нив храната и музиката, до Ñекаков вид на Ñаеми каде модерните готвачи Ñе миÑлат како ÑоÑтојките од некој рецепт да ги видат како бои, па како тие бои потоа им предизвикуваат музички Ñензации во мозокот, до бендови кои имаат имиња на поÑебна храна кои пак зборуваат за нивната животна филоÑофија, итн, итн, итн.
Така ќе прочитате дека храната и музиката некогаш Ñе дел од иÑтиот ритуал и обете можат да поттикнат чувÑтво на заедништво, Ñ‚Ñ€Ð°Ð½Ñ Ð¸Ð»Ð¸ медитација, или пак чувÑтво на ,,опивање’’. Во дваеÑеттиот век, храната Ñтанува важен фактор во инÑтрументалното Ñвирење, пеење, играње или музичка терапија. ÐајпоÑле, храната Ñе кориÑтела и ќе Ñе кориÑти како метафора од Ñтрана на музичарите и пиÑателите кои Ñе занимаваат Ñо музика, токму поради ова нејзино нераÑкинливо ÑвојÑтво да биде приÑутна во нашите животи, Ñекој ден, во важен или неважен момент, во околноÑти кога импреÑионираме некого или едноÑтавно физички издржуваме во текот на денот.
Читајќи така што миÑлат некои, кои Ñе врÑките меѓу храната и музиката, кога Ñе трудев да Ñи го дефинирам и Ñ˜Ð°Ñ Ñамата овој интригантен одноÑ, наидов на еден интереÑен тип – готвач, критичар и вљубеник во клаÑична музика.
Бил замолен да држи говор на музички награди во Ð›Ð¾Ñ ÐнџелеÑ, па Ñо цел да ја приближи неговата профеÑија кон вљубениците во музиката, наведува еден пример кога тој вечерал во елитен реÑторан, Ñам, и требало да го оцени готвењето на некој познат готвач. Оборокот Ñе ÑоÑтоел од 14 различни јадења, нели, од мезиња, Ñупи и Ñалати до некој јаÑтог подготвен Ñо техниките на научната фантаÑтика! Притоа, некаде на пола, веќе имал иÑпиено околу 2 литра вино, и црвено и бело, и го кажува Ñледново: ,, Оброк на такво ниво е перформанÑ. Ðеговата уметноÑÑ‚ (Ñе миÑли на готвачот кој без прекин готвел едно јадење по друго, миÑлел кое вино најдобро ќе паÑува и калкулирал која закуÑка најдобро би Ñе надоврзала на претходната) беше наÑтап и тој Ñо мене Ñподели многу квалитети кои Ñе Ñодржат во едно оркеÑтрирано дело’’.
Во Ñледот на чиниите, вкуÑните вкуÑови и текÑтури, продолжува тој: ,,имаше теми и Ñтавови, наративна линија, а иÑкуÑените задоволÑтва беа Ñензорни, не вербални. И кога заврши, задоволÑтвото преÑтана. Го имав Ñамо Ñеќавањето на тоа иÑкуÑтво. Ðе можев повторно да го вратам во живот, како што тоа можам да го направам Ñо книга, или филм, или Ñлика или Ñкулптура. УметноÑта иÑчезна, а Ñ˜Ð°Ñ Ð¾Ñтанав Ñо едно иÑкуÑтво и Ñеќавање, и задоволÑтво од иÑкуÑениот наÑтап на еден виртуоз’’! Верувам дека оној кој ја иÑкуÑил вечерата на готвачот што го Ñпомнува, пред да ја плати Ñметката и Ñтане од маÑата, доживеал катарза! Верувам дека критичаров ја м’Ñкал вечерата полека, ђркал од Ñупата Ñо апетит, Ñи го топел непцето во деликатно зготвените мевциња, па уште Ñето тоа го голтал Ñо кој знае колку добро вино, и тоа траело Ñо Ñаати, и човекот заборавил каде е – во реÑторан ли е, или Ñонува; па мириÑите иÑпарувале од неговата чинија кон неговиот Ð½Ð¾Ñ Ð¸ тој уште повеќе Ñе прашувал што наредно ќе каÑне, и уште повеќе Ñе воодушевувал на Ñекој залак, и така на крај, морал да Ñи оди дома од пренајаденоÑÑ‚.
ИнтереÑен беше моментот кога дотичниов критичар поÑакал да оди до тоалет некаде на Ñредината на вечерата. Поради Ñтрогиот протокол во реÑторанот и ефикаÑната комуникација меѓу помошникот келнер, келнерот и шефот на Ñалата,тој морал да ја извеÑти целата оваа хиреархија за неговата намена. Кога потоа Ñе вратил, и разговарал Ñо менаџерот на реÑторанот, оваа му кажала дека главниот готвач е навреден од неговото Ñтанување. Овој нашиов пробал да Ñе одбрани Ñо логична човечка физиологија, но главниот готвач не Ñакал да чуе! Зошто? – Затоа што тој навиÑтина ,,им влегол’’ на рецептите кои ги подготвувал, ги обмиÑлувал и Ñамиот размиÑлувал. Колку и да Ñакал да го импреÑионира критичарот, прво морал да Ñи Ñе докаже на ÑебеÑи па на другите; екÑпериментирал Ñо вкуÑовите на тие рецепти за да ја изнајде најÑовршената комбинација, да ја ,,погоди“ најÑовршената хармонија меѓу нив, на моменти да изненади Ñо нешто неочекувано но Ñуптилно, а во други моменти, да поÑтигне Ñклад меѓу она што веќе било Ñервирано на чинијата и она што Ñледува.
Уверувањето на овој критичар дека музиката и готвењето храна дури и Ñе поклопуваат во голем дел од подготвителни фази, но и во Ñамата изведба, Ñега Ñе чини крајно природно и логично, и фраеров продолжува понатаму па вели: ,,Храната Ñодржи и други ÑличноÑти Ñо музички перформанÑ. ЧеÑто тоа е Ñподелувано иÑкуÑтво кое Ñе збогатува ако Ñе дели Ñо другите, кога другите ги внеÑуваат нивните впечатоци во делото и вие вашите. Предизвикува емоции. Во нечии поÑебни раце, може дури да предизвика и ироничен ефект. Во голема мера тоа е невербално иÑкуÑтво, а и задволÑтвата Ñе Ñекако невербални. И кога завршува, го Ñнемува, поÑтои Ñамо како Ñеќавање’’, иÑто како кога некоја мелодија ви Ñе врти поÑтојано во главата и Ñекогаш Ñе приÑетувате на емоциите кои потекнуваат од неа, иÑто така и некој поÑебен вкуÑ, или вкуÑот на бабиното готвење, никогаш не Ñи оди од нашата меморија, туку поÑтојано ,,Ñе мота’’ низ ÑвеÑта како некаков Ñи репер...
Кога Ñтанува збор пак за рецепти, иÑтиов овој кулинарÑки критичар, повторно има што да каже: ,,Рецептите не Ñе збир од правила во прирачник. Ðе можете да ги кориÑтите на начин на кој Ñе кориÑтат упатÑтвата како да ја ÑоÑтавите Ñкарата во вашиот двор, или маÑата за пинг-понг во Ñобата за рекреација. Рецептите Ñе водичи и предлози и Ð¿Ñ€Ð¾Ñ†ÐµÑ ÐºÐ¾Ñ˜ може да Ñе нијанÑира во недоглед. Рецептите Ñе партитури Ñо музика. Една Ñвита за виолончело од Бах може да Ñе изведува на почетничко ниво, или да и’ Ñе даде иÑклучителна интерпретација од Јо Јо Ма – иÑтите ноти/ÑоÑтојки, многу различни иÑходи’’. Понатаму Ñе труди да даде Ñовети на Ñензитивните готвачи поттикнувајќи ги најпрво да ги промиÑлат и замиÑлат рецептите, да Ñтворат ментална Ñлика од целиот Ð¿Ñ€Ð¾Ñ†ÐµÑ Ð¸ неговите фази и Ñекако да го визуализираат конечниот производ. Потоа дава пример од изведбата на некоја Маргарет Батјер која е концерт мајÑтор на чијшто концерт овој приÑуÑтвувал кога таа Ñвирела на Ð¡Ñ‚Ñ€Ð°Ð´Ð¸Ð²Ð°Ñ€Ð¸ÑƒÑ Ð¾Ð´ 1726 год, најубавиот инÑтрумент што некогаш го видел.
,,Оваа изведба беше одредена од нијанÑите, колку долго челиÑтот и виолончелиÑтката заедно музицираат врз една одредена нота, или колку бргу ја отпуштаат од нивното Ñвирење, колку тешко нејзиниот и неговиот лак Ñо гудалото притиÑка над жиците од инÑтрументот’’. Според него, најважно од Ñе’ е вежбањето преку кое уметничкото дело Ñе изведува до техничко и уметничко ÑовршенÑтво. Тие ја вежбале Ñвитата одново и одново за Ñекој пат кога ќе ја изведуваат да придонеÑат Ñо нешто ново, нешто уште поубаво. ,,Готвачот треба да го прави иÑтото’’ – Ñе навраќа кулинарÑкиот критичар – не да подготвува еден рецепт, па друг, па трет, туку иÑтиот рецепт одново и одново за ниту еден оброк да не е идентичен. И готвачот, како и музичарот, треба Ñовршено да ја владее композицијата и во неа одново да гледа различен предизивик.
Готвачот, како и музичарот поÑтојано е ÑвеÑен што Ñе Ñлучува Ñекогаш кога лупи аÑпарагуÑ, кога ги превртува артичоките во жешкиот зејтин, и тоа го прави повторно и повторно, Ñекој пат воÑхитувајќи Ñе на нијанÑите во разликите на Ñекое ново иÑкуÑтво’’. Знам дека никогаш повеќе нема да Ñлушам музика ниту да јадам на иÑтиот начин поÑле вакво Ñогледување на нештата! Дури Ñтанувам поÑвеÑна па Ñи Ñе фаќам ÑебеÑи како потпевнувам нешто дур мачкам Ñендвич, па гледам еднакво да ги намачкам Ñтраните и кога редам Ñалама и кашкавал гледам да го покријам целото лепче и Ñе трудам да му Ñе поÑветам на Ñендвичот онака како што заÑлужува. Далеку од тоа дека Ñум некаков кулинарÑки а уште помалку музички виртуоз, но ваквите мали нешта Ñекако ми го прават денот поубав, и Ñендвичот повкуÑен.
Ðо има и една друга Ñтрана кога Ñтанува збор за музиката и храната, а тоа е врÑката меѓу јазикот, одноÑно идиомите и разните метафори, кои преку поетÑкиот јазик Ñи го нашле меÑтото во музиката. Тука на памет ми доаѓа едно книже што го читав летово, а кое е поÑветено на поезијата во блуз музиката во дваеÑеттие и триеÑеттие години од минатиот век, кога овој вид музика почнува да ја зафаќа цела Ñеверна Ðмерика па дури и Ñе префрла на ЕвропÑкиот континент. Пред да продолжиме во оваа наÑока, не е на одмет да Ñпоменеме во какви околноÑти Ñе јавува овој музички правец. Имено, афро-американÑката популација конечно наоѓа уметнички израз преку кој може да Ñе популаризира нивното наÑледÑтво, па овој вид музика Ñе јавува прво како ÑвеÑноÑÑ‚ за различната општеÑтвена, политичко – економÑка положба меѓу црните и белите. Читателите не Ñе ни ÑвеÑни за Ñите диÑкриминаторÑки импликации, за Ñоцијалната неправда и за непочитта кон овие граѓани, но затоа пак треба да Ñе ÑвеÑни дека црнците го возвраќаат ударот Ñоздавајќи музика која е зрела (за разлика од тинејџерÑки инÑпирираните хитови на белците), која Ñе занимава Ñо виÑтинÑкиот реален живот (намеÑто да воÑпева летни романÑи), музика која отворено зборува за мажите и жените и нивните комплицирани врÑки и музика која ќе поÑлужи за оÑнова за Ñите подоцнежни правци на поп Ñтилови и во која Ñите можат да Ñе пронајдат или да Ñе поиÑтоветуваат Ñо некои од опеаните Ñитуации.
Во тој контекÑÑ‚, народните талентирани музичари, Ñе повикале на храната и нејзината Ñимболика, па така термин, кој го обележа црниот народ во СÐД е добро прочуениот ,,човек лубеница’’ (Watermelon Man), термин кој Ñе однеÑува на црниот човек како Ñе Ñити на обична лубеница бидејќи е ментално неÑпоÑобен и раÑно инфериорен за да Ñе зафати Ñо некои поÑериозни прашања Ñо кои Ñе занимава белиот човек. Имаме и ние нешто Ñлично на ова кога не размиÑлуваме како го употребуваме она: ,,Ñе радува ко Циганче на цреша’’. Понатаму, музиката изобилува Ñо јазични кованици како ,, Ñукало за биÑквити’’ (Biscuit Roller) Ñе однеÑува на згодна млада девојка и нејзниот иÑкуÑен љубовник ја има улогата на Ñукало, но терминот може да Ñе Ñретне употребен за обата пола. Терминот ,,жештина во конзерва’’ или ,,лимена топлина’’ (Canned Heat) е коктел во кој алкохолот Ñе деÑтилирал од гориво за греење кое Ñодржи етанол, метанол и некои други ÑоÑтојки, од кои Ñекоја е потенцијална опаÑна за ваÑ. За разлика од белците, кои за времето на прохибицијата можеле да Ñтигнат до канадÑко или ирÑко виÑки, црнците немале друга можноÑÑ‚ оÑвен да Ñи го измиÑлуваат ÑопÑтвениот алкохолен пијалок. ,,Му тече мед и млеко’’ или далеку Ñлободниот превод на ’’ Honey Dripper’’ Ñе однеÑува на човек кој поÑедува одредени харизматични или романтични ÑпоÑобноÑти кога е во друштво на жени.
Тој е оÑобено Ñлаткоречив и леÑно му е да ги придобие женÑките Ñрца, па оттука и аналогијата дека е Ñладок како мед. ,,Штрудла Ñо џем’’ или Jelly Roll има широка употреба како метафора за гениталните предели на двата пола. Години подоцна, иÑтиот термин ќе Ñе кориÑти како еуфемизам за хомоÑекÑуалец. ,,ИÑцеди ми го лимонот’’ (Squeeze My Lemon) е уште една живопиÑна Ñлика која претпоÑтавувате, Ñе однеÑува на еден конкретен дел од машката анатомија. Цедењето на лимонот е очигледна метафора за половиот чин. Станува јаÑно дека лингвиÑтичките Ñлики поврзани за храната Ñе и начин како во ракавици да Ñе каже нешто што Ñите го миÑлат а не можат глаÑно да го проговорат, дека доаѓа на меÑтото кога размиÑлуваме за нештата што виÑтинÑки ни го кројат животот, како што Ñе луѓето кои ги Ñреќаваме, неоÑтварената љубов или главните преокупации на љубоморен маж.
Уште повеќе, храната преку музиката во овој Ñлучај, ја портретира целата Ñоцијална негоÑтропримливоÑÑ‚ кон оние кои Ñе различни од наÑ, Ñамо поради бојата на кожата, зборува за генералната предраÑуда, и од Ñтрана на белата и од Ñтрана на црната популација, кога одредени Ñтереотипни поими завладуваат Ñо Ñекојдневниот живот а за кои, иÑторијата покажала, дека многу тешко Ñе иÑкоренуваат. И во овој Ñлучај, уште еднаш, музиката и храната преку неа Ñе кориÑтат да Ñе иÑкаже виÑтина, да Ñе Ñподели иÑтата, да Ñе направи другите да разберат, а преку тоа да Ñе поÑтигне и некоја лична, морална реализација.
Во денешно време, гледаме дека поÑтојат Ñилни докази како тоа одредени музички звуци можат да придонеÑат различно да ја вкуÑуваме храната, чеÑто дури и на драматичен начин. Коа Ñме ÑвеÑни дека лубеницата Ñтои зад портрерирањето на луѓе како не-луѓе или како недоÑтојни да го ноÑат квалификативот луѓе, дали лубеница или било кое друго овошје ќе го има уште иÑтиот вкуÑ? ДенеÑ, како што храната и музиката продолжуваат да изнаоѓаат начини да поÑтојат рамо до рамо и да црпат инÑпирација и можноÑти за продолжување на таквата Ñоработка, новото време ќе покаже колку едната индуÑтрија може да влијае на другата и обратно. Едно е до душа Ñигурно, Ñе’ додека човештвото, разумот и иновативноÑта одат напред, нема да преÑтанеме да го Ñлавиме животот, во било која форма, преку екÑперимантирањето и иÑползувањето на креативноÑта во едната и другата Ñфера.
- Свадби
- Man’s style
- ÐЕГОВОТО ВЕЛИЧЕСТВО- МЕÐИ
- How not to live
- Bar CODE br.7
Коментари (0 Пратено):
Прати го коментарот