ДЕВЕДЕСЕТИТЕ...

Ако јас се прашувам (а во случајов се прашувам), најдобро би било деведесетите да ги избришат од нашата колективна меморија.

Добро, еве не се мешам во вашиот интимен Фројд, но ако може нека ги избришат од мојата. Неодамна српскиот медиум Блиц има спроведено анкета каде што прашува “Дали ви е страв да не се повторат деведесетите?” Понудените одговори се а)Да, б) Понекогаш кога ги следам политичките состојби и в) Не размислувам за тоа. Забележувате дека “Не” како одговор воопшо го нема – едноставно не може а да не ви е страв од враќањето на деведесетите.

Но,еве не беше се до толку црно - една од позитивните работи на оваа декада е што во деведесетите граѓаните од градски sид (а верувам и од околните населби) конечно престанаа да ги тресат своите теписи пред зграда на металните гелендери. Друга позитивна работа е што пополека престануваа да се носат оние ужасни Levis 501 во зелена и бордо боја. Не дај боже во случајов да е применливо она правило дека модата се враќа на секои дваесет години!Пу пу скраја!
Транзициска декада на масовен духовен геноцид, така барем беше на Балканот-таму бев јас, така беше и за менe.А и нека не ве чуди што е така, на најмасовниот медиуми музиката ја пласираа Иван Мирчевски и Антонио Димитриевски. Култни емисии во домашниот етер беа “На вратата Стојанче стои” и “ Македонски народни приказни”. За мене деведесетите започнаа кога Кљусев, Глигоров, белиот прамен на Глигоров и уште неколку на плоштад наздравија со шампањско. Од тогаш се се смени, умреа идеалите на еднаквите, почна да штипе капиталистичката декаденција, а нашите тела станаа гласачки.

Оваа декада некако не збуни, не најде неспремни, не фрли во еден суров капитализам во кој успешно испливаа хохштаплерите (бабите така ги викаа), а онаа пуста средна класа заврши на стечајни листи без никаков жирантски кредибилитет. Нашата генерација го разбираше ова делумно, беше премногу млада и демократски неинформирана за да се бунтува, а сепак доволно зрела за да не се задоволи со мирисите на пролетните липи и багреми кои цутеа низ градот. Тинејџери легитимирани со бенетон блузони и џепарлак од цели 100 денари за сите две фанти.

Ако се прашувам јас (а во случајов се прашувам), мотото на ноќниот живот на деведесеттите беше “Телевизор е на врата”. Чудно ви звучи, нели? Знам! Телевизор беше егземплар на една многу важна професија на вратари во тренерки која зенитираше во таа декада. Арно ама Телевизор носеше долг мантил во беж боја (со крената јака се разбирa) за кога поминува да земе замав како Супермен и тоа да биде запомнето, имаше глава како горенаведениот приемник и беше кошмар на секој тинејџерски сон со амбиција таа вечер да sенsa во дупката Mусандра на “Lady in red”. Aко не си му се бендисал, отиде твојата младалачка кариера у Мусандра.Кога сме веќе кај дупката, таму ДЏ-jот имаше репертоар од вкупно триесет песни кои секогаш одеа по ист редослед. Ноќта завршуваше со Creep na Radiohead, ретко кој од нас тогаш не се пронаѓаше во таа песна, јас и комшијата и ден денес. Ноќниот живот почна убаво да еволуира, всушност беше единствената општествена појава која во тој период се движеше во било каков правец и која за прв пат во историјата на нашата татковина доби свој идентитет (аман со тоа  Корзо, Пред Ванила и Ðœoндријан-остајте ги на раат генерациите да си градат свои митови). 

Дивееше анархија, кафулиња и дискотеки кои никнуваа на секој чекор и кои работеа до зори, алкохол со сомнително потекло кој се точеше секаде и на секого, дизелаши со избричени глави,плавуши, црнуши, стјуардеси, стринадеси, миничи, салонки, крепонки, џигери, тренерки, ланци, тракатанци, снобови,уметници, интелектуалци, рокери, турбофолкери, сељаци, унпрофорци-сите беа у град!

Скопје преку ден беше епицентар на бедата, а ноќе Менхетен (добро сега не буквално ама еве во гостиварска варијанта). Ноќна мора и дневна брука. ZZ Top беше засолниште за секој амбициозен рокер, место без работно време и плафон за да ги сопре сите раскокани луди глави, затвораше кога ќе пројдеше првата 57-мица или пак кога цвеќињата од утринското сонце ќе почнеа да се исправаат.

Панкер беше духовниот водач на еден голем сегмент од скопскиот ноќен живот.  Современа форма на еснаф меанџија, ги водеше најдобрите клубови и имаше способност да телепортира  црнчиња, камикази и слични течни соединенија со ишарет, а eвентуално и  со мисла. Флок и Ван Гог. Никнаа и Аквадро, Тиква Зелена, Чао, Змија, МНТ, Метропол и едно ужасно место кое се викаше Мода. Чаршија во тој период не постоеше како ноќна дестинација  од проста причина што за прв пат почнаа да се наметнуваат новодржавничките етнички стереотипи кои тогаш го преплавија цел регион . Нас не не засегаа никогаш, па дури ни тогаш.

Добрите клубови пласираа и добра музика. Smashing Pumpkins, Foo Fighters, Red Hot Chilli Peppers, Sonic Youth, Pixies, Missy Elliot беа подобрите бендови кои никнаа во тој период. Цел тој ноќен бран кој од година во година стануваше се попрогресивен кулминираше со појавата на електронската музика. Вистинска пресвртница која супер му стоеше на скопскиот бетон и која внесе нов урбан дух наспроти кичот и турбофолкот кои почнаа да доаѓаат од северната граница .

Техно журките почнаа со Aphex Twin, Prodigy, Chemical Brothers, Underworld, како авангардни собиранки во Мусандра со едвај 50 луѓе за потоа да прераснат во масовни рејв журки. Таа техно култура која се појави во деведесетите совршено си легна во Скопје и остави еден многу убав белег на тоа време, како што ниту еден музички бран не успеал да го направи  претходно во овој град, ни new wave-ot во осумдесетите ниту пак hippy движењето од седумдесетите. Некој се пронајде, некој не. Некој уште се бара.

И така. Оваа последна декада од вториот милениум почна некако наивно,  со оние смешни пејџери што титкаа на појас ,  а заврши со www и цел информатички, социо- економски бум што следи пропратно на второнаведеново. На глобален план се случи  рушење на источниот блок,тогаш дојде Путин и се заборави, глобализацијата започна да зема замав, зачетоци на тероризам, светската трговска организација ја тргна хомосексуалноста како болест, се појавија и клонирани овци. На домашен план имаше бизнисмени кои со новата метода “brainstorming” почнаа да ја цутат нашата економија (ужас).

Велат дека секоја генерација си има една своја декада. Тоа несомнено е декадата на првите љубови, јадови,лудости,младости-тогаш кога прв пат зрели  дознаваме за животот.  Па сега како на кој му се падне. На баба ми и се паднале четириесеттите (пу пу скраја). Нам ни се падна  најтешката-деведесетите. Ја преживеавме! Среќа што знаевме да сонуваме во многу различни бои.